Dat het voedingspatroon aangepast moet worden snapt iedereen. Maar wat je dan moet aanpassen weten helaas maar weinigen.

Het allerbelangrijkste dat voeding moet doen is jouw hormoonhuishouding weer op orde brengen. Hierbij kijk je in eerste instantie naar eiwitten, koolhydraten en vetten die je moet gaan gebruiken.

Wat de eiwitten betreft:

Je lichaam heeft eiwitten nodig voor de opbouw en het herstel van al je cellen, hormonen, enzymen en afweerstoffen. Het zijn de bouwstenen van je lichaam en net zoals bij een huis is het lastig bouwen zonder bouwstenen. Al je lichaamscellen bestaan voor een deel uit eiwitten die iedere dag nieuwe aanvoer nodig hebben. Maar de eiwitten die je eet kunnen nogal van elkaar verschillen.

De hoeveelheid eiwitten die je dagelijks nodig hebt is erg persoonlijk. Het Voedingscentrum adviseert 0,8 gram per kilo lichaamsgewicht, maar als je veel sport, herstellende bent van een ziekte of zwanger bent mag je rustig wat meer hebben. Maar dat hangt zeker ook af van de kwaliteit van de eiwitten.

De eiwitten die je eet worden in je spijsverteringsstelsel afgebroken tot ongeveer 20 verschillende aminozuren. Van deze 20 kan je lichaam er zelf twaalf aanmaken, maar acht moeten uit je voeding komen. Deze acht noemen we de essentiële aminozuren. Met combinaties van deze 20 aminozuren bouwt je lichaam zelf de circa 100.000 nieuwe eiwitten op die het nodig heeft en die allemaal hun specifieke functie hebben. Dierlijke eiwitten bevatten doorgaans al die acht essentiële aminozuren. Plantaardige eiwitten bevatten ze vaak niet alle acht; vandaar dat men snel denkt dat dierlijke eiwitten beter zijn. Deze aanname is echter hoognodig aan herziening toe.

Producten waar dierlijke eiwitten inzitten zijn onder andere vlees, vis, eieren en alle zuivelproducten. Als ze niet biologisch (of in het geval van vis: wild gevangen) zijn, dan zitten hier wat nadelen aan. Koeien, varkens en kippen die gevoerd worden met soja en mais bevatten meer omega 6-vetzuren dan omega 3. Omega 6-vetzuren bevorderen ontstekingen in je lichaam en vrouwen zijn gevoeliger voor ontstekingen dan mannen. Daarbij bevatten dierlijke eiwitten zwavelhoudende aminozuren die je lichaam verzuren. Om de zuurbalans weer in evenwicht te krijgen zal je lichaam calcium onttrekken aan je botten en tanden. Het eten van veel dierlijke eiwitten kan dus zorgen voor extra botontkalking. Tot slot kunnen dierlijke producten vervuild zijn met hormoonverstorende stoffen en antibiotica. Daar worden we allemaal niet blij van, toch? Deze nadelen gelden allemaal voor niet-biologisch vlees, niet biologische zuivel en kweekvis. Niet voor eieren. Daarom dat biologische eieren voor mij mijn favoriete bron van dierlijke eiwitten zijn.

Bovengenoemde nadelen hebben plantaardige eiwitten allemaal niet. Ze bevatten bovendien talrijke mineralen, vitaminen en plantaardige stoffen waar je immuunsysteem erg blij mee is. Ze zijn dus eigenlijk veel aardiger voor je lichaam! De meeste ervan zijn ook nog goede bronnen van vezels, waar je darmen heel erg blij van worden. Vezels zijn de bezems door je darmen. Dierlijke eiwitten bevatten nul vezels. Je vindt plantaardige eiwitten in veel producten: groenten, zoete aardappelen, bonen, peulvruchten, granen, noten, zaden, havermout, quinoa, zeewier en zo nog wat voedingsmiddelen. Keuze genoeg dus!

Plantaardige eiwitten worden wel incompleet of onvolwaardig genoemd omdat de meeste niet alle acht die essentiële aminozuren bevatten. Dat klopt. Maar wie eet er nou alleen maar havermout? Of broccoli? Als je volop plantaardig eet, eet je automatisch een grote variatie en krijg je vanzelf alle acht die essentiële aminozuren binnen. Om nog even een ander misverstand uit de weg te ruimen: je hoeft ze niet tegelijkertijd op je bord te hebben liggen! Granen en peulvruchten zijn een goede combinatie, maar vandaag granen en morgen peulvruchten eten vindt je lichaam helemaal prima. Veel belangrijker voor de optimale werking van alle aminozuren is dat er voldoende B-vitamines aanwezig zijn. Ook deze zitten volop in plantaardige voeding (met uitzondering van vitamine B12).

Als je wilt proberen wat het eten van meer plantaardige dan dierlijke eiwitten voor je doet, dan sta ik aan de kant om je toe te juichen! Plantaardig is niet alleen aardig voor jou maar ook veel aardiger voor dieren en ons milieu. Vooral als je veel sport zou ik je willen aanraden méér plantaardige dan dierlijke eiwitten te eten. Er zijn legio topsporters die beweren dat hun prestaties vooruit zijn gegaan nadat ze dierlijke eiwitten zijn gaan vervangen door plantaardige. Lange afstandsloper Scot Jurek  is daar een voorbeeld van. En als je denkt dat je geen spieren kunt opbouwen op planten, kijk dan eens rond op deze site met veganistische body builders. Gorilla’s eten ook alleen maar groene blaadjes hoor!

Mijn top tien van bronnen van plantaardige eiwitten

1. Hennepzaad

Absoluut een topper. Hennepzaad bevat alle acht essentiële aminozuren; er zijn dus wel degelijk plantaardige producten die ze acht bevatten. Hennepzaad bevat ook de gezonde omega 3-vetzuren en het is bovendien lekker en makkelijk in gebruik. Maak er plantaardige melk van, strooi het over salades, soepen, in je havermout ontbijt of als finish over je omelet. Verwarm hennepzaad liever niet. Drie eetlepels hennepzaad bevat ongeveer tien gram eiwit. Wil je meer lezen over hennepzaad klik dan hier: Hennepzaad; bouwstof voor je gelukshormoon. 

2. Quinoa

Quinoa is een zaadje, maar het wordt gebruikt als graan. Het is glutenvrij en ook quinoa bevat alle acht essentiële aminozuren. Het is super simpel in gebruik: even goed wassen met een zeef, opzetten in twee keer de hoeveelheid water en tien minuten laten koken. Daarna deksel eraf, roeren en nog even laten staan. Ik maak het in grotere hoeveelheden zodat ik de dag erna nog over heb of ik vries een bakje in. Ik gebruik het als rijst maar ook onder andere als basis voor een ontbijt met fruit en noten. Het heeft een neutrale smaak. Per 100 gram bevat quinoa acht gram eiwit.

3. Groenten

Veel mensen weten niet dat groente ook een bron van eiwitten is. Wel dus, en je kunt er lekker veel van eten. Een avocado bevat ongeveer vier gram eiwit en 250 gram broccoli acht gram, 250 gram asperges bevat ongeveer vijf gram eiwit en 250 gram spruitjes ongeveer zeven gram. Misschien wat hoeveelheid eiwit betreft niet helemaal top maar vergeet niet dat ze ook veel andere gezonde stoffen bevatten. Eet vijf ons groenten per dag en de kans is groot dat je daarmee toch 20 gram eiwit binnen hebt gekregen.

4. Bonen en peulvruchten

Bonen en peulvruchten worden heel vaak genoemd als toppers, maar de ene boon is de andere niet als het gaat om eiwitten. De beste leveranciers van eiwitten zijn spliterwten, kidneybonen, mungbonen en Borlottibonen met ongeveer 24 gram eiwitten per 100 gram. Kijk, dat tikt aan! Zelf gebruik ik voor de variatie ook kikkererwten (negen gram eiwitten per 100 gram) en linzen (zes gram eiwitten per 100 gram). Bonen zitten vol met vezels. Combineer ze met bruine rijst of quinoa of maak er burgers van. Bonen zijn ongelooflijk veelzijdig. Veganisten bakken er zelfs chocoladetaarten mee! Dat moet ik nog steeds eens proberen.

5. Tempeh

Tempeh hoort eigenlijk ook bij de bonen. Het is gefermenteerde soja en bevat ook alle acht de aminozuren. Dankzij het fermentatieproces bevat het goede bacteriën voor je darmflora en kan het je helpen je hormoonhuishouding in balans te brengen, doordat er lignanen in zitten die een positieve invloed hebben op je oestrogeenniveau. Gebruik wel biologische tempeh zodat je zeker weet dat je geen GMO soja hebt. Je kunt het gebruiken als vleesvervanger in salades, roerbakgerechten en sauzen. Heel veelzijdig dus. 100 gram tempeh bevat twaalf gram eiwit.

6. Noten

Noten zoals amandelen, walnoten, cashewnoten, hazelnoten, pistachenoten en paranoten bevatten niet alleen veel mineralen, vitamine E en gezonde vetten maar ook volop eiwitten. Let op: dit geldt alléén voor de ongebrande noten. Per 100 gram bevatten ze tussen de vijftien en twintig gram eiwitten. Ik gebruik ze in zelfgemaakte notenmelk, in salades, zelfgemaakte muesli, in snacks en ik gebruik het meel om mee te bakken. Ik denk dat je wel weet wat je met noten kunt doen. Week ze bij voorkeur een nachtje in water.

7. Zaden en pitten

Nog meer van die kanjers.  Sesamzaad, chiazaad, lijnzaad, pompoenpitten, zonnebloempitten en pijnboompitten. Per 100 gram rond de 25 gram aan eiwitten maar oké, je eet er niet zo snel 100 gram van. Gebruik ze in je eigengemaakte muesli ontbijt, strooi ze over salades, gebruik ze in baksels en toetjes en voeg wat zaden toe in je blender voor de variatie als je toch notenmelk maakt.

8. Spirulina

Spirulina is een algje. In gedroogde vorm bestaat spirulina voor 70% uit eiwitten en bevat het alle acht de essentiële aminozuren. Een betere bron kan je eigenlijk niet krijgen. Het is in poedervorm te koop maar zelf gebruik ik het in tabletten omdat ik het niet lekker vind in mijn smoothies. Het lijkt dus op het gebruik van supplementen, maar ik zie spirulina echt als voeding. Meer over dit bijzondere algje kan je hier lezen: Spirulina; koning van de eiwitten. 

9. Edelgistvlokken

Heb je al eens gehoord van edelgistvlokken? Edelgistvlokken gebruik ik omdat het zo ontzettend makkelijk en lekker is. Edelgist is een gist in de vorm van vlokken en ik gebruik het als geraspte kaas. Het smaakt ook een beetje naar geraspte kaas. Je koopt het in een bus en het is klaar voor gebruik. Per 10 gram zit er maar liefst vijf gram eiwit in edelgistvlokken. Twee eetlepels is ongeveer tien gram en dit strooi je zo over een een bordje pasta, salade of roerbakgroenten, of waar je ook maar kaas overheen zou strooien. Daarbij bevat het volop B-vitamines. Weet je nog, die heeft je lichaam nodig om al die aminozuren op te kunnen nemen.

10 Eiwit uit plantaardige proteïne poeder

Denk je na al deze bronnen van eiwitten toch nog wat extra’s nodig te hebben omdat je veel sport, denk dan eens aan een plantaardige proteïnepoeder. Een eiwit-shake maar dan een gezonde. Poeders gemaakt van hennepeiwit en bruine rijst zijn uitstekend. Plantaardige eiwitpoeders zijn beter voor je dan weipoeders (op basis van zuivel) die bijna altijd allerlei ongewenste toevoegingen bevatten en minder goed opneembaar zijn voor je lichaam.

Wat betreft de koolhydraten:

Dat je best niet te veel wit brood eet, weet je ondertussen al. Maar koolhydraten volledig mijden, is moeilijk en niet nodig. Want er bestaan wel degelijk gezonde koolhydraten en ongezonde koolhydraten: we geven een overzicht.

Al is er wel een onderscheid tussen welke koolhydraten je best kiest.

1. KIES BRUINE KOOLHYDRATEN

Volgens wetenschappelijk onderzoek uit 2017 kies je liever voor vollen bruine granen dan voor de witte variant. Onderzoekers aan de Tufts University in Massachusetts ontdekten dat mensen die hun wit brood, pasta en rijst vervingen doorde bruine variant, sneller afvielen dan de groep die dezelfde hoeveelheden koolhydraten in het wit aten. Zet dus liever volkoren brood op het menu in plaats van wit.

2. KIES VOOR VEZELS

Wil je langer leven, eet dan vezels. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat ze de kans op kanker en hart- en vaatziekten verminderen, én ze versnellen je metabolisme. Met andere woorden: je valt sneller af als je voor vezels kiest. Kies daarom voor de koolhydraten in groenten (ja, ook wortels en zelfs broccoli bevatten koolhydraten), fruit en de bruine pasta- en broodsoorten.

3. EET GEEN TOT ZO WEINIG MOGELIJK BEWERKT

Kies dus liever voor de koolhydraten uit groenten en fruit of bruine rijst dan de koolhydraten die je vindt in een pizzabodem die je kocht in de winkel. Groenten of fruit bevatten bovendien heel wat vitamines en voedingsstoffen die andere voedingsmiddelen niet of minder hebben.

4. KIES VOOR HAVERMOUT BIJ HET ONTBIJT

Havermout mag dan wel koolhydraten bevatten, het is een prima optie voor je ontbijt. Het zit boordevol vezels en geeft veel energie. Of kies ook eens voor haverzemelen, die zijn perfect als je graag wilt afvallen.

5. QUINOA, ZOETE AARDAPPEL, KIKKERERWTEN, LINZEN

Ze bevatten allen koolhydraten, maar bevatten ook heel wat gezonde voedingsstoffen. Zet gerust op het menu!

KOOLHYDRAATVERVANGERS

Wil je toch graag wat minder koolhydraten op het menu? Kies dan voor goede vervangers. Lasagnevellen die bestaan uit pompoen, bloemkoolrijst of courgetti zijn heerlijk en bevatten veel minder koolhydraten dan je gebruikelijke pasta-opties.

VERVANG JE SLECHTE KOOLHYDRATEN DOOR GEZONDERE VARIANTEN:

• Wit brood -> Volkoren/donker brood
• Witte pasta -> Bruine pasta
• Witte rijst -> Zilvervliesrijst/bruine rijst
• Aardappelen -> Zoete aardappelen, kikkererwten, linzen
• Taart -> De chocoladecheesecake van Pascale Naessens
• Chips -> homemade crackers met hummus
• Ontbijtgranen -> zelfgemaakte granola
• Sauzen uit pot -> zelfgemaakte hummus, guacomole of andere dips

Wat betreft de gezonde vetten:

De grote angst voor vetten

We zijn bang gemaakt voor vetten. Vetten zouden ons dik maken en slecht zijn voor hart- en bloedvaten. Mede daardoor zijn we de afgelopen 30 jaar steeds minder vetten gaan eten. En wat is het resultaat?  De helft van de Nederlanders is te dik en per dag sterven er 58 vrouwen en 51 mannen aan hart-en vaatziekten. Het aandeel hart-en vaatziekten in de totale sterfte is onder vrouwen is het hoogst; 30%. Er sterven dus meer vrouwen aan hart- en vaatziekten dan aan wat anders (cijfers Hartstichting).

Inmiddels is er veel grootschalig onderzoek gedaan waaruit blijkt dat bepaalde vetten gezonder zijn dan we altijd hebben gedacht, én dat niet vetten maar suikers en geraffineerde koolhydraten de veroorzakers zijn van zowel obesitas als hart- en vaatziekten. Als je een witte boterham eet met roomboter, dan is de roomboter het gezondste onderdeel! Jezelf goed blijven informeren en je gezonde verstand gebruiken blijkt een stuk gezonder te zijn dan blindelings de adviezen van onze overheid op te volgen.

Cholesterol als basis van je (vrouwen-)gezondheid

Hormonen zijn de sleutels tot je gezondheid. De belangrijkste hormonen in een vrouwenlichaam zijn oestrogeen, progesteron, DHEA en testosteron. Deze belangrijke hormonen in je lichaam zijn steroïden ofwel hormonen op basis van cholesterol. Jouw cellen maken op basis van cholesterol het hormoon pregnenolone dat op zijn beurt kan worden omgezet in alle andere steroïde hormonen. Hieronder valt ook cortisol, een ander belangrijk hormoon dat je nodig hebt voor je energieniveau. Een gezond lichaam produceert zelf voor 75% cholesterol, maar 25% moet je uit je voeding halen.

Cholesterol is een onmisbare bouwstof voor je vrouwenlichaam, je lichaam maakt het immers zelf aan! Onthoud dat een vet-of cholesterolvrij dieet een aanslag is op je gezondheid. Je hebt cholesterol nodig. Gebruik je medicijnen om je cholesterol te verlagen dan is het boek Feiten en Fabels over cholesterol van Dr. Uffe Ravnskov een boek dat ik echt adviseer om te lezen. Doe het, het kan het begin van je genezing zijn.

We worden vet van suiker, niet van vet

Het lijkt tegenstrijdig. Vet eten maar niet vet worden. Bedenk echter dat je lichaam een fabriekje is waarin allerlei ingewikkelde processen plaatsvinden. Roomboter of een ander vet wordt niet rechtstreeks onder je huid geplakt als extra vet. Roomboter wordt in je maag afgebroken, vermengd met andere sapjes zoals maagzuur en gal, waarna het in je darmen wordt omgevormd tot stoffen die je lichaam kan gebruiken als bouwstof of als energie. Vanuit je darmen komen deze stoffen in je bloed en van daaruit worden ze naar de behoeftige cellen vervoerd.  Er is dus geen rechtstreekse verbinding van roomboter in je mond naar vetcellen op je ……. bibs.

Een vooraanstaand medisch tijdschrift (The New England Journal of Medicine) beschrijft een onderzoek waarbij honderden proefpersonen op 3 diëten werden gezet. Groep 1 kreeg een vetarm dieet. Groep 2 een mediterraan dieet met veel groente, pasta’s en wat vlees. Groep 3 kreeg een dieet met heel weinig suiker. Wat denk je? Personen met het suikerarme dieet verloren twee keer zoveel gewicht dan die met het vetarme dieet. Bovendien had de suikerarme groep de beste cholesterolverhoudingen in het bloed. Er is veel meer van dit type onderzoek beschikbaar. Het bewijst ook dat calorieën tellen grote onzin is, want inderdaad, vetten bevatten wel veel calorieën. Nou en? Maar let wel op: er zijn gezonde en ongezonde vetten en het is belangrijk om de verschillende soorten te kennen.

Zeer ongezonde vetten: transvetten en geoxideerde vetten

Van transvetten is bekend dat ze wél de kans op een hartaanval verhogen. Ze belasten de lever en als bouwstof hebben we er niks aan. Transvetten ontstaan bij het hard maken van vloeibare, plantaardige oliën. Transvet ontstaat bij het maken van margarines of vetten voor de banketindustrie, kant- en klaarpakjes voor sauzen en soepen, droge koffiemelkpoeder e.d. Ga er maar vanuit dat alle fabrieksmatig geproduceerde zoetigheid zoals koekjes en cake, maar ook veel kant-en-klaarproducten en fastfood allemaal transvetten bevatten. Ongemerkt krijgen we vaak te veel transvetten binnen.

Margarine en halvarine zijn sterk bewerkte producten op basis van meestal zonnebloemolie. Ze zijn synthetisch samengesteld en je lichaam herkent ze niet als voedsel. Vermijd ze dus, ongeacht hoe hard de producent roept dat ze gezond voor je zijn. Dat zijn ze niet.

Transvetten zitten ook in gefrituurde producten, want plantaardig vast frituurvet zit er vol mee. Dus helaas, alle chips en gefrituurde zoutjes staan op de ongezonde lijst. Frituur zelf liever niet, of anders in kokosvet of palmolie. Geoxideerde vetten ontstaan bij te heet bakken en frituren. Dit kun je beter helemaal vermijden.

De minder gezonde onverzadigde vetten: omega 6

De onverzadigde vetzuren zijn de vetten die vloeibaar zijn bij kamertemperatuur. Ezelsbruggetje: onverzadigd = olie. Omega 6-vetzuren eten we doorgaans te veel, denk aan zonnebloemolie en maisolie. Te veel omega 6 kan leiden tot ontstekingsreacties in je lichaam. Ook deze vetten krijgen we doorgaan te veel binnen. Probeer deze vetten te verminderen.

De gezonde verzadigde vetten

Verzadigde vetten zitten met name in dierlijke producten, denk hierbij aan vet vlees, roomboter en bijvoorbeeld kaas. Maar ook palmolie, kokosvet en cacaoboter bevatten verzadigd vet. Onthoud dat verzadigd vet hard is op kamertemperatuur. De enige uitzondering hierop is palmolie. Verzadigd vet kan niet oxideren en is daarom geschikt om in te bakken en braden. Kokosolie en ghee zijn prima hiervoor. Gebruik roomboter om in te verwarmen, niet te verhitten. Ezelsbruggetje: verzadigd = vast = verwarmen.

De super gezonde onverzadigde vetten: omega 3 en 9

De omega 3-vetten zijn belangrijk voor je gezondheid, er worden tal van positieve eigenschappen aan toe geschreven zoals juist het voorkomen van hart- en vaatziekten, gewrichtsklachten, ontstekingen en depressies. Ook is omega 3 (vooral in de vorm van EPA) belangrijk voor een evenwichtig immuunsysteem. Omega 3 wordt ook wel ons hersenvoedsel genoemd, je hebt het nodig om je hersenen actief te houden. Er zijn verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat er een relatie is tussen depressiviteit (komt veel voor bij vrouwen) en te weinig omega 3 eten. Vaak eten we omega 3 te weinig.

Algenolie voor vegetariërs en veganisten

Goede bronnen van omega 3 zijn vette vis en wild, en voor vegetariërs (wal)noten, lijnzaad, hennepzaad en chiazaad. Het nadeel van vegetariër zijn is dat je de EPA- en DHA-vetzuren van vis mist. Naarmate je ouder wordt is het voor je lichaam moeilijker om deze vetzuren in je lichaam zelf aan te maken. Wil je geen vis eten, overweeg dan om visolie- of krillolie-supplementen te nemen.  Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar algenolie, want dat is de voeding waar vissen zelf hun omega 3 van maken. Omega 9 zit in bijvoorbeeld olijven, olijfolie en avocado. Prima vetten om regelmatig en volop te gebruiken.

Samenvattend de vijf redenen

• Je belangrijkste hormonen worden gemaakt op basis van cholesterol, dat je deels binnen moet krijgen door het eten van gezonde vetten.
• Hart- en vaatziekte zijn de grootste veroorzaker van sterfte onder vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat omega 3-vetten deze ziekten voorkomen.
• Depressies komen veel voor bij vrouwen. Er blijkt een aantoonbare relatie tussen de consumptie van vette vis (omega 3) en het voorkomen van depressiviteit in een land.
• Gezonde vetten zijn grotere energiegevers dan koolhydraten, je krijgt er meer energie van.
• Als je meer gezonde vetten eet, raak je eerder verzadigd en heb je minder behoefte aan suikers en (geraffineerde) koolhydraten, die slecht zijn voor je gezondheid