KOFFIE nader bekeken

Koffie zonder suiker past in een gezond eetpatroon. Alleen kookkoffie en koffie gezet met een cafetière niet omdat er veel cafestol inzit. Dat is een stof die het LDL-cholesterol verhoogt en daarom niet goed is voor de bloedvaten. Vanwege het cafestol geldt ook het advies niet meer dan 2 tot 3 kopjes espresso of koffie van cups te drinken. 

Verder gelden er beperkingen vanwege cafeïne in koffie. Gezonde volwassenen kunnen ongeveer 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dat komt neer op ongeveer 4 kopjes koffie per dag.
 
Voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, kinderen en jongeren gelden andere adviezen. 

Omschrijving

Er bestaan verschillende soorten koffie. De smaak hangt af van onder andere de soort koffiebonen, bijvoorbeeld Robusta en Arabica bonen, de kwaliteit van de bonen, het brandproces en hoe fijn de bonen gemalen worden. Ook het zetten van de koffie heeft veel invloed op de smaak. Zo smaakt koffie gezet met een filter heel anders dan koffie uit een percolator of espressomachine. 

Cafeïne

Koffie bevat de stimulerende stof cafeïne. Hoeveel cafeïne er in koffie zit, hangt af van de soort, de sterkte en de grootte van de kop of mok. In een kop van 125 milliliter koffie, gezet met een papieren filter in een koffiezetapparaat, zit ongeveer 85 milligram cafeïne.

Gezondheidseffecten

Koffie voorziet je lichaam net als andere dranken van vocht. Een volwassene heeft zo’n 1,5 tot 2 liter per dag aan dranken nodig.

Ziekten

Een gebruik van 2 tot 4 koppen koffie per dag hangt samen met een ongeveer 10% lager risico op hartziekten. Ook is aangetoond dat een gebruik van 2 tot 4 koppen koffie per dag samenhangt met een ongeveer 10% lager risico op een beroerte. Daarnaast is er sterk bewijs dat het gebruik van 5 koppen koffie per dag in vergelijking tot geen koffie gebruik samenhangt met een 30% lager risico op diabetes type 2. Het verband is vergelijkbaar voor koffie met cafeïne en decaf.

Cafestol

Bij koffie is het relevant op welke manier deze is gezet. Hoe beter de koffie namelijk is gefilterd, hoe minder van de stoffen cafestol en kahweol erin zit. Deze stoffen verhogen het LDL-cholesterol. Een teveel aan LDL-cholesterol in je bloed blijft plakken aan de binnenkant van je bloedvaten. Dat vergroot de kans op bijvoorbeeld een hartaanval of beroerte.

Cafeïne

Cafeïne in koffie geeft de meeste gezondheidseffecten. Het kan positieve en negatieve effecten hebben.

Veiligheid

Koffie is veilig om te drinken volgens de voedingsadviezen. Er zitten enkele stoffen in koffie die mogelijk schadelijk kunnen zijn, maar dat is erg onwaarschijnlijk in de hoeveelheden die Nederlanders gemiddeld drinken.

Acrylamide

In koffie zit in kleine hoeveelheden de stof acrylamide. Bij dierstudies is aangetoond dat acrylamide kankerverwekkend kan zijn. Onderzoeken bij mensen zijn beperkt en het bewijs is niet sluitend. Tijdens het roosteren van koffiebonen kan acrylamide ontstaan, waarbij de soort boon invloed kan hebben op de hoeveelheid. Bij het roosteren van robustabonen worden meestal hogere acrylamidegehalten gevonden dan bij arabicabonen. Surrogaatkoffie en oploskoffie bevatten vaak hogere hoeveelheden dan reguliere koffie. Fabrikanten van koffie moeten uit voorzorg maatregelen treffen om de hoeveelheid acrylamide te beperken. Kijk voor de gezondheidseffecten bij acrylamide.

Oplosmiddel bij cafeïnevrije koffie

Cafeïnevrije koffie wordt gemaakt van koffiebonen waaruit vóór het branden de cafeïne is verwijderd. Dat gebeurt met zogeheten organische oplosmiddelen. Het is mogelijk dat resten van het oplosmiddel in de koffie achterblijven. Deze verdwijnen vrijwel helemaal bij het branden van de koffiebonen. Wat dan nog achterblijft in de koffie is zo weinig dat dat geen schadelijke gevolgen heeft. 

Voedingsadvies

Koffie zonder suiker past in een gezond eetpatroon. Alleen kookkoffie en koffie gezet met een cafetière niet vanwege een hoog cafestolgehalte. Voor espresso en koffie gezet van cups gelden beperkingen. Verder gelden er adviezen voor de hoeveelheid koffie die je elke dag kunt drinken vanwege de cafeïne in koffie. 

Adviezen in het kort

In het kort gelden deze adviezen voor koffie:

• Een paar koppen koffie per dag past in een gezond voedingspatroon. Wissel koffie af met thee en water. 
• Gezonde volwassenen kunnen ongeveer 400 milligram cafeïne per dag innemen zonder dat er negatieve effecten te verwachten zijn. Dat komt neer op ongeveer 4 kopjes koffie per dag.
• Vanwege het cafestol geldt het advies niet meer dan 2 tot 3 kopjes espresso of koffie van cups te drinken en niet meer dan 1 kopje gezet met een cafetière en geen kookkoffie. 
• Voor kinderen onder de 13 geldt het advies geen koffie te nemen en voor jongeren tussen de 13 en de 18 jaar maximaal 1 kopje, vanwege de cafeïne.
• Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, krijgen het advies maximaal 1 kopje koffie per dag te drinken. 

Cafeïnevrije koffie

Als iemand minder of geen koffie wil drinken, kan het vervangen worden door cafeïnevrije koffie. Een kopje cafeïnevrije koffie is niet helemaal cafeïnevrij. Het bevat nog 2 tot 4 milligram cafeïne, maar dat is veel minder dan de gemiddeld 85 milligram die in een normaal kopje zit. 

Koffievervangers

In koffievervangers, zoals Bambu, zit helemaal geen cafeïne. Meestal zijn ze gemaakt van geroosterde en gemalen cichoreiwortel, eventueel met zetmeelstroop, geroosterd voorgekiemd graan of mengsels van deze grondstoffen. Soms worden er ook granen, vijgen, noten, peulvruchten en gebrande suiker aan toegevoegd. Koffievervangers hebben een eigen smaak, die niet te vergelijken is met ‘echte’ koffie.